11 februari 2015 – Het debat of het Verenigd Koninkrijk lid moet blijven van de Europese Unie komt aan de overzijde van het Kanaal in een stroomversnelling. In mei zijn er daar immers verkiezingen, en premier Cameron heeft een referendum beloofd over het Britse lidmaatschap indien hij de verkiezingen wint. Dat referendum zou er ten laatste komen in 2017, maar onlangs werden ballonnetjes opgelaten voor 2016.

UKIP

Cameron deed deze belofte in de hoop de UKIP, de United Kingdom Independance Party, de wind uit de zeilen te nemen. De UKIP is er in geslaagd van de sociale crisis een migrantenkwestie te maken, en zo een stromram tegen de (open grenzen van) de EU.
Cameron wil helemaal niet uit de EU. Hij zegt dat hij via onderhandelingen voldoende bevoegdheden terug naar het Verenigd Koninkrijk kan krijgen, om vervolgens een meerderheid te overtuigen toch maar in de EU te blijven. De kleine Brit denkt dan aan het vrij verkeer van werknemers, en het bedrijfsleven aan sociale en economische regels die de EU oplegt om de binnenmarkt te laten werken (Britse bazen haten de richtlijn over de arbeidstijden). Het is een gevaarlijke gok van Cameron: indien de onderhandelingen met de EU tot niets leiden staat hij bij het referendum in zijn blootje. ‘Laat ik eerst maar eens de verkiezingen in mei winnen’, denkt hij allicht.

Bedrijfsleven

Het standpunt van het bedrijfsleven is eenvoudig: zij willen in de EU blijven, op voorwaarde dat de EU hervormd wordt… Simpel is dat: wel de baten, niet de kosten. Maar eenmaal het referendumn er is zal het ‘ja’ of ‘neen’ zijn.
Wat denkt het financieel kapitaal, dat van Londen haar hoofdstad heeft gemaakt, van een Brexit? De financiële diensten staan voor een vijfde van het Britse BBP. Londen huisvest 250 buitenlandse banken die 160.000 mensen tewerk stellen. Volgens een enquête van de Financial Times zijn de meningen daar verdeeld. Zakenbanken en vermogensbeheerders vinden de vrije toegang tot de Europese Unie belangrijk, want daar halen ze veel van de fondsen waarmee ze werken.  Dat argument zal alleen maar sterker worden als de Europese Commissaris voor financiële diensten Lord Hill slaagt in het project van een Unie van kapitaalmarkten (opheffen van de grenzen tussen beurzen en dergelijke).
De hedgefondsen vinden daarentegen hun kapitalen elders in de wereld, en willen af van de Europese bemoeienissen.
Een Brexit zou in elk geval als gevolg kunnen hebben dat een deel van de financiële diensten verkast naar het vasteland, zodat Londen niet langer haar troefkaart als cluster van financiële diensten kan uitspelen. De voorkeuren in het Brexitdebat lijken dikwijls weinig onderbouwd. Langs beide kanten wordt gezwaaid met katastrofescenario’s die vooral een polemische functie hebben. Over de alternatieven wordt niet echt nagedacht (zoals Noorwegen in de Europese Economische Ruimte en het Europees vrijhandelsverdrag, zodat je toegang hebt tot de Europese binnenmarkt, maar ook de regels moet volgen? Of zoals Zwitserland enkel aansluiten bij het Europees vrijhandelsverdrag, en de rest proberen te regelen via aparte verdragen? Of helemaal er uit?). Waarschijnlijk is dit omdat de mogelijkheid van een Brexit niog niet echt serieus wordt genomen, en vooral gezien wordt als een drukkingsmiddel op de EU.
Noteer wel dat in het debat niemand verwijst naar de Europese Unie als garantie voor de vrede in Europa, na WOII. Dat soort verhalen is aan het bedrijfsleven niet besteed…

Linkerzijde

Het debat gaat alle kanten op. Zo vindt de premier van Wales dat v oor een eventuele uittreding een meerderheid nodig is in de vier naties die het Verenigd Koninkrijk samenstellen (Engeland, Schotland, Wales, Noord-Ierland). Zo kan het referendum de samenhang van het rijk der Britten verder aantaten!
Wat moet de linkerzijde in Europa met dit debat? Blij zijn dat we misschien die neoliberale Britten kwijtspelen? Betreuren dat dit de Europese Unie gaat verzwakken?
En de linkerzijde in het Verenigd Koninkrijk zelf? De ironie van de geschiedenis is dat de Conservatieven oorspronkelijk het VK de EU hebben binnengeloodst, terwijl Labour eurosceptisch was. Vandaag zijn de rollen zowat omgekeerd.
De belangrijkste zorg voor de linkerzijde zou moeten zijn dat een partij als de UKIP er in geslaagd is de onvrede over de sociale crisis te kapen. Daar antwoordt je niet op met nationalistisch opbod (eigen volk eerst). Maar een beaat ophemelen van de EU gaat ook niet helpen, want het sociale Europa blijft een luchtspiegeling waarmee je niemand voor de gek houdt. Als ze aan de valstrik van het ‘ja’ of ‘neen’ wil ontsnappen is er voor de linkerzijde nog veel werk aan de boeg: ze moet dan de kiezer overtuigen dat zij wel degelijk bereid en in staat is te strijden voor een ander Europa. (fs)