Wat nu, Griekenland?

door Elisabeth Gauthier, 21 september 2015 (*)

Komen de anti-soberheidskrachten versterkt uit de zege van Syriza?

De opgave van deze verkiezingen was van de kiezer een duidelijk mandaat te bekomen voor het vormen van een stevige parlementaire meerderheid en een strijdbare regering, die alle mogelijke hefbomen kon in werking stellen om de Griekse onderhandelingspositie te versterken, de meest onaanvaardbare dictaten te verwerpen, de economie te herlanceren, te werken aan de heropbouw van de productiecapaciteit, om de schuld te heronderhandelen en in de openbare politiek criteria van sociale rechtvaardigheid te introduceren.

Het voeren van de strijd op EU-niveau is een onmisbare dimensie. Tsipras zei terecht:”Vandaag in Europa staat Griekenland en het Griekse volk synoniem voor verzet en waardigheid en we hebben deze strijd nog vier jaar langer te voeren”.

Maar nu is het ook aan ons. We moeten echter beter doen dan in het verleden. De ons voorliggende taken zijn een grote uitdaging: hindernissen die we zijn tegengekomen moeten we analyseren, doodlopende straten moeten we vermijden en een visie moet gestalte krijgen, die geloofwaardiger en effectiever is, die in staat is te mobiliseren voor een gezamenlijke Europese strijd en die ook onze verworvenheden op hun waarde kan schatten.

De laatste maanden bleek duidelijker dan ooit de uiterst politieke aard van de confrontatie tussen de regering Tsipras – de eerste regering in het neoliberale Europa geleid door alternatief links – en de beruchte “schuldeisers”, de Europese instellingen en regeringen van de Eurozone. Een brede alliantie van politieke krachten en economische machten spande samen om ten allen prijze deze eerste poging van een Europese regering te verhinderen om een ander soort politiek in haar land te voeren door niet te buigen voor neoliberale dogma’s en de soberheidsconsensus van alle andere regeringen.

“Unie” rijmt in toenemende mate op “verdeeldheid” [2] , “Euro” op onrecht en “Stabiliteitspact” op “hakbijlpolitiek” en een alom tegenwoordigheid van crisis. Deze crisis is aan het vernietigen wat de bevolking nog aanvaardbaar vond aan de EU en voert de EU op de rand van een explosie.

Onze linkerzijde staat voor een historische uitdaging. Zullen we in staat zijn in deze periode van de geschiedenis de confrontatie tussen de klassen in elk land gezamenlijk en gelijktijdig te begrijpen en aan te gaan om vorm te geven aan een nieuw Europa, dat voor de volkeren nog enige reden van bestaan heeft? Onze verantwoordelijkheid is enorm [3]. Al we niet slagen in het scheppen van een maatschappelijke en politieke dynamiek vanuit links zullen het de rechts-populistische groepen zijn die garen spinnen bij deze multidimensionale crisis [4].

Tijdens deze crisis en confrontatie, waarin alle maskers zijn afgevallen ondergaat het Europese politieke landschap een verandering. De twee pijlers van de neoliberale consensus, de Europese “grote coalitie” van conservatieven en sociaaldemocraten, zien hun invloed afkalven. De rechterzijde en de uiterst rechtse populisten zijn in staat voordeel te halen uit de toename van de gespletenheid in de verschillende maatschappijen, uit de crisis van de politiek en uit het breed gedragen gevoel dat “de politiek” niets kan of wil doen voor hen die het meest behoefte hebben aan verandering. De zelfvernietigingspolitiek van de EU komt deze groepen daarbij zeer gelegen. De Europese sociaaldemocraten, niet bekwaam om andere dan neoliberale antwoorden te geven, die hun sociale basis voortdurend verliezen zijn sinds lang verstrikt in een diepe en blijvende crisis.

Maar wij beschikken over ook sterke troeven om de uitdaging aan te gaan en de krachtsverhoudingen in ons voordeel te wijzigen. In vele landen kregen de laatste jaren nieuwe linkse krachten gestalte die er af en toe in slaagden om de historisch overgeërfde fragmentatie te overstijgen door het scheppen van nieuwe politieke formaties. Dat is het geval voor Syriza, voortgekomen uit een proces van bundeling van diverse krachten en samenwerking met talrijke actoren uit de sociale beweging en dat reeds lang betrokken was bij de opbouw van Europese strijdarena’s. Een nieuwe dynamiek is aan het groeien in de Spaanse linkerzijde, in Ierland en in Italië(met de herintrede van de radicale linkerzijde in het Europees Parlement via de lijst “Altra Europa con Tsipras”). In Groot-Brittannië was het vanuit de Labour Party en de vakbonden dat een linkse kering zich heeft voorgedaan doorheen de succesvolle campagne van Jeremy Corbyn, wat ook zal meespelen in het stoppen van de vooruitgang van de UKIP.

Ook in andere socialistische partijen vormen zich linkse stromingen, die de keuze van het Griekse volk en haar regering ondersteunen. In Duitsland verheffen tegenstanders van “een Duits Europa” hun stem en vakbonden deconstrueren het betoog van Merkel en Schäuble. De kandidate van de Europese Groenen voor het voorzitterschap van de Europese Commissie heeft op de laatste meeting van Tsipras’ campagne in Athene het woord genomen. In de solidaire strijd met de Grieken kunnen nieuwe allianties en gemeenschappelijke fronten tot stand komen. Ook in Frankrijk is het onze – dringende – verantwoordelijkheid onze steen bij te dragen aan deze beweging. Behalve het raamwerk van de Partij van Europees Links, de groep GUE/NGL in het Europees Parlement en het Transfom!-netwerk dienen we brede Europese initiatieven te nemen, die vakbondsleden, bewegingen, intellectuelen en politieke actoren samenbrengen. Hiervoor komt de “Altersummit” in aanmerking die vier jaar geleden werd gesticht ter voorbereiding van het moment waarop we de herfundering van Europa zouden aanvatten.

Tribune oorspronkelijk verschenen in de krant L’Humanité, dinsdag, 21 september 2015, beschikbaar op “Mediapart“, en in  Engelse vertaling bij Transform. Naar het Nederlands vertaald door Koen Meul voor Ander Europa.

Noten:

[1] Zie Syriza en de valkuilen van de macht,  Alexis Tsipras en het hobbelige pad van Syriza, Griekenland: wat vermag Tsipras-2 tegen “premier Verwey”?,  Europees links maakt balans Griekse crisis, Het Griekse drama,  Een Eurozone van koloniale dictaten? Niet in mijn naam

[2] United Europe – Divided Europe’ is de titel van het Transform!-Jaarboek 2015.

[3] Zie de verzameling “Ecrits sur la Grèce: Points de vue européens, Collection Espaces Marx / Le Croquant, September 2015.

[4] Zie Elisabeth Gauthier, Joachim Bischoff, and Bernhard Müller, Droites populistes en Europe ; les raisons d’un succès. Collection Espaces Marx / Le Croquant, August 2015.