Zoals bekend verschaffen de vrijhandelsverdragen die de Europese Unie onderhandelt met de USA (TTIP) of Canada (CETA) een geducht wapen aan multinationals om Staten te vervolgen. Een buitenlands bedrijf dat oordeelt dat zijn ‘rechtmatige winstverwachtingen’ door milieu- of andere wetgeving bedreigd worden kan bij een uitzonderingsrechtbank (arbitragehof) een miljardenboete eisen van een overheid. Het systeem heette aanvankelijk ISDS (investor-state dispute settlement) maar omwille van het wereldwijde protest ertegen gaf de EU het kind een andere naam, ICS (investment court system) en een iets andere invulling. Diverse studies tonen echter aan dat ICS net even schadelijk is als ISDS; zelfs het Duits Verbond van Rechters verzet er zich tegen!
ISDS/ICS is één van de redenen waarom in Europa en elders in de wereld campagne gevoerd wordt tegen de handelsverdragen. Tegenstanders hebben daarbij ook vaak het argument aangehaald dat het bestaan van ISDS of ICS alleen al voldoende kan zijn om wetgevers en overheden ervan te weerhouden om wetgevende initiatieven te nemen. Men riskeert immers een dure rechtzaak, die veel geld en tijd kost, zelfs als de overheid die wint.
Documenten die The Guardian (26 april) kon vastkrijgen bewijzen dat het idee van zelfcensuur van de wetgever omwille van ISDS of ICS absoluut geen herspenspinsel is van campagnevoerders. Het gaat om de notulen van besprekingen tussen oliemaatschappijen (Chevron, BP, Shell, ExxonMobil …), de Europese Commissie en de Amerikaanse handelsautoriteiten. In een van de documenten dringt Chevron sterk aan op investeerdersarbitrage via een ISDS clausule, “want de mogelijkheid beroep te doen op investeerdersarbitrage verhoogt de kans dat investeerders en gastlanden hun twistpunten en onderhandelingen met succes en op een eerlijke manier kunnen oplossen zonder beroep te doen op dergelijke arbitrage.” (Occasioneel kan dat toch nog wel eens gebeuren; Chevron eist momenteel 9,5 miljard $ van Ecuador, een land dat door de multinational over hele regio’s vergiftigd werd met olieresten en giftige producten. ) Uit de argumentatie van de multinational blijkt ook eens te meer dat TTIP de toon moet zetten voor alle vrijhandels- en investeringsakkoorden in de toekomst. (hm)
NB: deze week verscheen de 2016 update van John Hilary’s brochure “The Transatlantic Trade and Investment Partnership”. U kunt ze hier downloaden.