Door Herman Michiel
25 november 2018
Toen mijn artikel over het ‘VN-migratieverdrag’ begin deze maand op deze site verscheen 1 was het nog een non-item, in de media eventjes vermeld toen ook Oostenrijk aankondigde het niet te zullen ondertekenen, naar het voorbeeld van andere reactionaire regeringen als die van de Verenigde Staten en Hongarije. Maar enkele dagen later werd het een hot item, en kwamen er in de Belgische kranten koppen als “Regeringscrisis over migratiepact hangt in de lucht”, “Hoogspanning in regering om migratiepact”… Hoe dat zo plots kon? Doodgewoon Bart De Wevers N-VA die wat laattijdig ontdekt had dat ze als rechts-demagogische partij een kans zou verkijken door niet mee te doen met het afwijzingsfront, dat ondertussen al uitgebreid werd met Polen, Tsjechië, Kroatië, Bulgarije, Estland, Australië en Israel. Ook in Nederland, Duitsland en Zwitserland is men zich nu, drie weken voor de geplande ondertekening in Marrakesh, zogezegd aan het bevragen over de deugdelijkheid van het pact. Tegen alle evidentie in 2 zou het niet bindend pact toch te veel verplichtingen opleggen, zou het de nationale soevereiniteit in het gedrang brengen enzovoort. Je zou hier bladzijden kunnen vullen met voorbeelden waar onze politici bindende verdragen tekenen die de ‘soevereiniteit’ offeren op het altaar van de ‘vrije en onvervalste mededinging ‘, van de vrijhandel, van het Noord-Atlantisch bondgenootschap, enzovoort. Het heeft echter weinig zin om met demagogen te discussiëren over logica en consequentie, voor hen is de logica correct zolang de manipulatie werkt.
Maar voelt u zichzelf nu niet in vies gezelschap, meneer Michiel, want in uw artikel had u toch geen goed woord over voor het migratiepact? Volgens u was het pact geïnspireerd door patronale lobbies, volgens de N-VA is het te vriendelijk voor migranten, maar het resultaat is hetzelfde: u vindt het allebei geen goed akkoord…
Ik heb op mijn artikel geen reacties ontvangen, ik moet hier dus een beetje een polemiek met mezelf voeren, een soort ersatz voor het ontbreken van een debatcultuur die naam waardig. Maar in schoon Frans: j’assume et je persiste, het VN-migratiepact is geen stap vooruit om de drama’s op de Middellandse Zee te vermijden, om de redenen voor ‘gedwongen migratie’ af te bouwen, om hoop te geven aan de wanhopigen. Dit laatste gaat bijna steeds over ‘niet reguliere migratie’, en daar handelt dit pact niet over. Als het gaat over ‘vluchtelingen’ is daar een ander VN-pact aan gewijd; het ligt nu eveneens ter tafel maar welk lot en welke kalender het beschoren is, is momenteel niet duidelijk. Het pact voor Safe, Orderly and Regular Migration dat in december in Marrakesh goedgekeurd wordt gaat essentieel over arbeidskrachtmigratie, transfer van arbeidskrachten om aan de noden van het Westerse bedrijfsleven tegemoet te komen. Ik laat hier buiten beschouwing of/hoe zwaar dat weegt op het loon van een Westerse arbeidskracht, maar het is een grove misvatting dit voor te stellen als een bijdrage tot duurzame ontwikkeling, zoals dit met nadruk gebeurt in de VN-tekst en – helaas – beaamd wordt door progressieve ontwikkelingsorganisaties zoals tot uiting komt in het standpunt van 11.11.11 3. Zelfs de marxistische PVDA/PTB, nochtans geoefend in het doorprikken van kapitalistische ideologie, komt niet verder dan “Pact is onvoldoende, maar een stap in de goede richting” 4. Volgens de PVDA “wil het pact voorkomen dat migrantenwerknemers de speelbal worden van malafide werkgevers“; als dit nu nog het geval was: zijn de meeste werknemers niet de speelbal van bonafide werkgevers?? De PVDA doet haar eigen voorstellen voor het migrantenvraagstuk, en als men die naleest ziet men dat het pact geen stap zet in deze richting…
Ik geef grif toe dat het hele politieke steekspel rond vluchtelingen en migratie de linkerzijde voor nieuwe problemen stelt. Het is niet meteen duidelijk hoe men zich zowel distantieert van rechtse xenofobe racisten die het migratiepact verwerpen als zet in een demagogisch strategie, als van kapitalistische belangengroepen die migratie van de arbeidskracht als een bijkomende parameter zien in hun winstoptimalisatiestrategie. Ik zou er nog kunnen inkomen dat men het pact goedkeurt omdat het bijvoorbeeld aanstuurt op het verminderen van de woekerkosten die arbeidskrachten uit de migratie nu betalen om wat geld (‘remittances’) naar de familie thuis sturen. Maar men kan daar mijns inziens niet de al te zware prijs voor betalen door zich op sleeptouw te laten nemen van de elites in Davos die de planetaire mobiliteit van de arbeidskracht bestempelen als bijdrage tot duurzame ontwikkeling. Links moet haar onvoorwaardelijke solidariteit voortzetten met migranten, wat hun ‘statuut’ ook zij, maar ook blijven ijveren voor een mondiale samenleving die mensen niet op de vlucht drijft.
Voetnoten
- Ander Europa, 4 nov 2018, ‘Welkom migranten’ of ‘Welkom migratie’ ?
- Voor een bondige uiteenzetting hierover, zie De Volkskrant, 22 november, Welk probleem lost het VN-migratiepact eigenlijk op?
- Recent nog in een tribune in De Standaard van 23 november 2018, waar directeur Bogdan Vanden Berghe de Wereldbank, het IMF, de OESO en de Europese Commissie ter hulp roept om migratie als een ‘positieve kracht’ voor te stellen.
- Zie Hoe wordt een pact voor internationale samenwerking rond migratie een splijtzwam in België?
Na het vorige artikel van Herman ben ik het migratieverdrag gaan lezen en, eerlijk is eerlijk, ik was verbaasd hoe positief het was. Ik had jammer genoeg geen tijd om te reageren, maar doe het nu dan toch maar.
Het klopt dat het pact gericht is op het organiseren van reguliere arbeidsmigratie: dit is migratie in functie van de noden op de arbeidsmarkt, dus van de bedrijven. Het is niet de bedoeling dat mensen zich elders gaan vestigen wanneer het bedrijfsleven ze niet nodig heeft. Deze arbeidsmigratie moet ordentelijk verlopen door goede afspraken tussen het land van vertrek, het land van bestemming en transitlanden.
Je kan het migratieverdrag dus inderdaad verwijten dat het gericht is op de belangen van de bedrijven.
Maar die arbeidsmigratie bestaat vandaag ook, en regelmatig lees je over de schandalige toestanden waarmee die gepaard gaat: Aziatische migranten in het Midden-Oosten, huispersoneel van expats bij ons, Poolse arbeidsmigranten in de Nederlandse kassen,…
De toepassing van het VN-migratieverdrag zou voor die mensen, en dus ook voor de samenlevingen waar ze terecht komen, een belangrijke stap vooruit zijn: de arbeidsmigranten worden een stuk zichtbaarder, en hun rechten meer afdwingbaar.
Bovendien handelt het ontwerp-verdrag ook over irreguliere migratie, dus arbeidsmigratie die niet geregeld is door afspraken tussen staten. Het geeft ook deze migranten een reeks basisrechten. Na lectuur kan je niet anders dan vaststellen dat, bijvoorbeeld, de Europese Unie de bepalingen van dit Verdrag elke dag opnieuw schendt door haar optreden rond de Middellandse Zee.
Het Verdrag is niet bindend, dat klopt, al valt nog te bezien of migranten er via rechtbanken geen rechten uit zullen kunnen putten.
Maar dus eerder dan te zeggen dat het Verdrag de belangen dient van het internationaal bedrijfsleven, en het dus te verwerpen, ben ik geneigd te zeggen dat het in principe een stap in de goede richting is, en dat het dus jammer is dat het niet bindend is. Wat dan inhoudt dat linkse partijen campagne zouden kunnen voeren om de verschillende bepalingen van het Verdrag op te nemen in de nationale wetgeving.
Als je alle ‘stappen in de goede richting’ van de voorbije jaren zou optellen zaten we nu al ver voorbij de Hof van Eden, de Europese Unie zelf zou met haar ‘stapjes vooruit’ al een sociaaldemocratisch paradijs zijn. Quod non. Het is hoog tijd dat we koelbloedig (d.w.z. zonder onze lichaamstemperatuur te laten beïnvloeden door ronkende volzinnen) nagaan wat echte stappen in de goede richting zijn, en wat ideologische overwinningen van de tegenstander zijn.
Wat ‘in principe’ stappen in de goede richting zijn kan iedereen voor zich interpreteren, maar wat echt in de goede richting gaat is objectiever vast te stellen. Wat het migratiepact betreft: geen enkele regering die het al niet van plan was zal zich door dit niet bindend pact geroepen voelen om een humaner beleid te voeren. ‘Migration on demand’ (van de bedrijfswereld) zal zich echter gedekt weten door niets minder dan een VN-verdrag. Wat de kleine stapjes zoals verlaging van de transferkosten voor de ‘remittances’ betreft ben ik zeer benieuwd of die binnen 5 of 10 jaar onder de 3% zullen liggen. Waarom zouden ze eigenlijk?
Ondertussen biedt dit pact een uitgelezen kans aan ‘eerzame’ liberale regimes om, zonder kosten, een publiek schijngevecht te voeren met de oneerzame illiberale. Het zijn evenwel ook de eerzame liberalen die een bindend VN-verdrag dat wél een stapje in de goede richting geweest zou zijn geboycot hebben: het Treaty on Transnational Corporations (https://www.andereuropa.org/eu-verdedigt-multinationals-niet-de-mensenrechten/) dat de straffeloosheid van multinationals in hun uitbuiting van het Zuiden ietsje zou gecounterd hebben. Maar daarvoor zijn er niet een handvol landen die het afwijzen, maar slechts een handvol die het goedkeuren …
Neen, ik vind echt niet dat bedrijfslobbys en liberale regeringen er ook nog de instemming van progressieven en linksen bij verdienen.