door Pol Van Camp, mei 2015 (*)

De ramp met de 900 bootvluchtelingen heeft weer veel  emoties en discussies losgeweekt. Onmiddellijk waren er  ook heel wat commentaren van verschillende Europese  leiders. Alle politici vonden het een menselijk drama en in  vele parlementen werd er een minuut stilte gehouden.  Ontroerend… maar de hypocrisie van de politici wordt iets  te veel voor een simpele mens. Ik moest onwillekeurig  terugdenken aan de ramp op Lampedusa van enkele jaren  geleden in 2012. Toen kwamen er 500 bootvluchtelingen  om het leven bij een scheepsramp. Ook toen was de  verontwaardiging groot, ook toen was de roep om een  ambitieuzer Europees migratiebeleid luid. Vandaag, drie  jaar later, sterven in één week tijd 1500 mensen op  dezelfde manier. Wat hebben de Europese lidstaten de  afgelopen drie jaar gedaan, of beter: wat hebben ze niet  gedaan? Wat ze wel gedaan hebben, is het afschaffen van  ‘Operatie Mare Nostrum’. Deze operatie omvatte  reddingsoperaties, destijds opgezet door de Italiaanse  overheid om zeevluchtelingen actief op te sporen én te  redden, en met succes. Europa moest hier echter niet meer  van weten: ‘Grenzen afsluiten en controleren’, dát was het  doel.

Dit keer zag het er naar uit dat het misschien anders zou  lopen… Europa riep onmiddellijk de ministers van alle EU- landen samen en ook de regeringsleiders organiseerden  binnen de week een top. In mijn dromen zag ik al het  scenario of stappenplan dat Europa zou uitwerken en …  toepassen. Eerst zouden er uiteraard grote  herdenkingsplechtigheden plaatsvinden in alle  wereldsteden, voor alle slachtoffers met  vertegenwoordigers van alle regeringen en alle religies.  Uiteindelijk waren er immers op een week tijd evenveel  mensen verdronken als destijds bij het zinken van de  Titanic. Het feit dat het nu om arme, zwarte vluchtelingen  ging in plaats van rijke blanken zou daar toch niets aan  mogen veranderen. Er zou vast ook wel een grote mars in  Parijs plaatshebben zoals meteen na de aanslag. Toen  waren er slechts enkele dodelijke slachtoffers en toch  stapten vele wereldleiders mee op. Het ging tenslotte over  een groot goed: vrijheid van meningsuiting. Ik zag dit alles  ook nu gebeuren, iedereen met een plakkaat “Je suis  réfugié”. Het ging tenslotte ook nu over grote waarden:  menswaardigheid en solidariteit. De volgende stap zou er  voor zorgen dat geen enkele burger nog genoodzaakt zou  zijn om zijn land te ontvluchten. De oorzaken van hun  onmenselijk bestaan en van hun vlucht uit wanhoop  zouden worden aangepakt. Europa zou maatregelen treffen  zodat er vrede en rechtvaardigheid kwam in de regio.

En zo  droomde ik verder en zag dat Europa vervolgens haar  ontwikkelingshulp opdreef en de wapenhandel stopte  evenals de steun aan corrupte regimes. Op die manier  zorgden ze ervoor dat die landen in vrede en welvaart  leefden. Uiteindelijk was Europa hier ook zelf mee gediend.  Europa was blij dat er desondanks nog migranten naar Europa  wilden komen, aangezien er in verschillende sectoren een  nijpend tekort aan werkkrachten bestond. Toen ik vernam wat de bijeenkomst van Europese leiders  had opgeleverd, ontwaakte ik ontnuchterd uit mijn droom.

Europa had inderdaad allerlei beslissingen genomen inzake  vluchtelingen, maar welke?

• Geen verdeling van de vele bootvluchtelingen in Italië en  Griekenland over de deelstaten. België wou nochtans een  paar honderd van de miljoenen vluchtelingen opvangen….
• Geredde vluchtelingen zouden, volgens een uitgelekte  nota, nadien worden teruggestuurd.
• Er zouden oorlogsschepen worden gestuurd naar de  Middellandse zee om onze kusten te beschermen tegen  vluchtelingen. Als de vluchtelingen zich in nood zouden  bevinden, mogen ze wel gered worden.
• Europa zou verder onderzoeken hoe het de  mensensmokkelaars en hun boten kan aanpakken.  Niemand zag hier meteen een oplossing voor, maar men  ging het alleszins onderzoeken. Men zou ook nog nagaan of  er daarvoor een militaire operatie kon worden uitgevoerd  op de kusten.
• Tenslotte zou Europa bepaalde “veiligere landen” ook  meer gaan helpen bij de bestrijding van  mensensmokkelaars.

En zo zien we maar weer. De vluchtelingen krijgen geen  hulp om op een veilige manier te vluchten en asiel aan te  vragen. De oorzaken van het verplicht vluchten uit wanhoop  (ten gevolge van oorlogen, wapenleveringen, ondersteunen  van corrupte regimes, uitbuiting, extreme armoede e.a. )  worden niet aangepakt. De miljoenen mensen die zich in  vluchtelingenkampen bevinden overal ter wereld, behalve  in de rijkere landen, worden niet geholpen en aan hun lot  overgelaten. Een bittere vaststelling die weinig hoop geeft.  Toch moeten we de vluchtelingen blijven steunen en onze  politici onder druk blijven zetten om te bouwen aan een  rechtvaardige wereld. Toch moeten we blijven strijden voor  een rechtvaardige wereld.

(*) Pol Van Camp is de oprichter van de vzw ROM, “Recht op Migratie” (http://www.rechtopmigratie.be), die opkomt voor de rechten van vluchtelingen en asielzoekers met of zonder papieren. Van Camp en ROM slaagden erin om voldoende steungevers te vinden om in Wilsele bij Leuven een vluchtelingenhuis te openen, en er met de hulp van vrijwilligers onderdak te bieden, “bij voorrang aan de meest zwakken zoals vrouwen al of niet met kinderen”. Wie het initiatief als vrijwilliger of met financiële steun wil helpen kan hier terecht.