5 augustus 2021
Verschenen  op 4 augustus 2021 op German Foreign Policy (*)
Nederlandse vertaling door Ander Europa
Met dank voor de toelating tot publicatie

Een recente analyse door de internationale NGO The People’s Vaccine Alliance  heeft de omvang van de winsten aan het licht gebracht die grote producenten van mRNA-vaccins – waaronder het Duitse BioNTech (Mainz) – opstrijken dankzij de COVID-19 pandemie. In de analyse, die onlangs werd gepubliceerd onder de titel “The Great Vaccine Robbery”, wordt de verkoopprijs van het BioNTech/Pfizer-vaccin geraamd op 6 tot 24 maal de productiekosten. Volgens The People’s Vaccine Alliance zijn de inkomsten van BioNTech/Pfizer uit de verkoop van hun vaccin ongeveer 24 miljard dollar hoger dan hun productiekosten. The People’s Vaccine Alliance is een coalitie van ongeveer 70 internationale NGO’s, waaronder Oxfam en Amnesty International. Berlijn beschermt de winsten van deze vaccinfabrikanten door de tijdelijke ontheffing van het octrooirecht op vaccins te blijven blokkeren. Met reeds 570 miljoen doses is China de belangrijkste leverancier van vaccins voor de opkomende en ontwikkelingslanden. Duitsland, daarentegen, richt zich nu op extra-dosissen (‘booster shots’). De regering is van plan een voorraad van tientallen miljoenen doses vaccin aan te leggen als “voorzorgsmaatregel”.

Buitensporige winsten

De People’s Vaccine Alliance heeft onlangs een analyse gepubliceerd die gezamenlijk was gemaakt door de Amerikaanse NGO Public Citizen en door deskundigen van het Imperial College in Londen, gebaseerd op een vergelijking van de kosten en de prijzen van mRNA-vaccins. Volgens deze analyse zou een dosis van het BioNTech/Pfizer-vaccin kunnen worden geproduceerd voor $1,18 en een dosis van het Moderna-vaccin voor $2,85.[1] Volgens de gerapporteerde prijsstelling voor landen waar gegevens beschikbaar zijn, ligt de prijs van Moderna tussen 4 en 13 maal, terwijl de prijs van BioNTech/Pfizer zelfs tussen 6 en 24 maal de produktieprijs ligt, zoals geraamd door The People’s Vaccine Alliance. De laagst bekende prijs voor een dosis BioNTech/Pfizer-vaccin werd betaald door de Afrikaanse Unie (AU). Met $6,75 per dosis is dat 6 maal de geschatte productiekosten. Israël betaalde met 28 dollar per dosis de hoogste prijs. Moderna rekende Columbia naar verluidt $30 per dosis, het dubbele van de prijs die door de Amerikaanse regering werd betaald. Zuid-Afrika werd gedwongen een aanbod van Moderna af te wijzen als onbetaalbaar – naar verluidt zou het bedrijf 42 dollar per dosis vragen.

 Coronamiljardairs

De People’s Vaccine Alliance heeft verschillende voorbeelden berekend van excessieve betalingen en die de vaccinproducenten nu als winst kunnen boeken. Zuid-Afrika heeft bijvoorbeeld misschien wel 177 miljoen dollar te veel betaald – een bedrag dat volgens de People’s Vaccine Alliance groot genoeg is om de hele bevolking van Zuid-Afrika, Namibië en Zambia in te enten als het tegen productiekosten was. De AU heeft dus 279 miljoen dollar te veel betaald, Columbia 275 miljoen dollar. Volgens de analyse hebben BioNTech/Pfizer en Moderna samen 41 miljard dollar boven de geraamde productiekosten in eigen zak gestoken, BioNTech/Pfizer alleen al 24 miljard dollar. Alleen al in het eerste kwartaal van 2021 kon BioNTech een nettowinst van 1,13 miljard euro opstrijken op een omzet van 2,05 miljard euro.[2] Vergelijkbare gegevens van Pfizer wijzen op een aanzienlijke stijging in de komende kwartalen. Tot mei hadden COVID-vaccins negen nieuwe miljardairs gecreëerd, waaronder BioNTech CEO Uğur Şahin, vier Moderna-managers en investeerders, en drie managers van China’s CanSino-vaccinproducent.[3]

De vrijgevigheid van de EU

De vaccinproducenten hebben extra winst te danken aan de Europese Unie (EU), die volgens de People’s Vaccine Alliance “bijzonder slecht over de prijzen had onderhandeld”. Voor zover bekend had Brussel voor de eerste 600 miljoen doses BioNTech/Pfizer-vaccin 15,50 euro per dosis betaald. De prijs voor de volgende 900 miljoen vaccindoses sprong omhoog naar €19,50/dosis, merkt The People’s Vaccine Alliance op. Als de toeslag op de productiekosten van de 460 miljoen doses van het Moderna-vaccin erbij wordt opgeteld, zou dat betekenen dat de Unie ongeveer 31 miljard euro heeft uitgegeven bovenop de loutere productieprijs – 19 procent van de hele begroting van de EU voor 2021. Naar verluidt zijn de farmaceutische bedrijven er zelfs in geslaagd de prijs te verhogen voor de meest recente bestelling van de EU van nog eens 2,1 miljard vaccindoses. Aanvankelijk werd gezegd dat BioNTech/Pfizer €15,50 per vaccindosis zou krijgen, nu is dat verhoogd tot €19,90; Moderna heeft op haar beurt haar prijs verhoogd van €19 naar €21,50 per dosis.[4] Dit zal de winsten van de bedrijven nog verder opdrijven – ten koste van de belastingbetalers van de EU.

 De blokkade van Duitsland

De Duitse regering en de EU zijn verantwoordelijk voor het feit dat de Duitse en Amerikaanse mRNA-producenten miljardenwinsten mogen blijven opstrijken met de Covid-19 pandemie. In de bevoegde organen van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) hebben zij vorige week opnieuw eisen geblokkeerd om de octrooien op het Covid-19-vaccin althans tijdelijk op te schorten.[5] India en Zuid-Afrika hadden deze eis aanvankelijk al in oktober 2020 gesteld. Indien deze eis toen was ingewilligd, had een enorme hoeveelheid vaccins kunnen worden geproduceerd in armere landen en had de distributie ervan kunnen worden verzekerd. Door hun blokkadebeleid zijn Berlijn en de Unie er in wezen verantwoordelijk voor dat tot nu toe slechts 1,1 procent van de mensen in lage-inkomenslanden een vaccin heeft gekregen. BioNTech/Pfizer en Moderna, de farmaceutische bedrijven die het meest profiteren van de Duits-EU-blokkade zijn ook de bedrijven die volgens de People’s Vaccine Alliance de armste landen de minste vaccins leveren. BioNTech/Pfizer heeft slechts acht procent en Moderna slechts zeven procent van hun wereldwijde productie aan lagere en middeninkomenslanden geleverd.[6]

Vaccins voor armere landen

De Volksrepubliek China heeft zich lange tijd onderscheiden als verreweg de belangrijkste leverancier van vaccins aan opkomende landen en ontwikkelingslanden. De Verenigde Staten hebben ermee ingestemd 500 miljoen doses vaccins aan armere landen te leveren – tegen medio volgend jaar. Vorige week heeft Groot-Brittannië de eerste negen miljoen doses vaccin naar armere landen gestuurd. Volgens gegevens van het adviesbureau Bridge Beijing heeft de Volksrepubliek intussen 570 miljoen doses vaccin geleverd aan landen met een middelhoog of lager inkomen. Talrijke landen in Afrika hebben samen 45,4 miljoen van deze doses ontvangen, wat volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meer dan de helft is van de 83,3 miljoen doses die het continent tot dusver heeft ontvangen. Duitsland daarentegen zal binnenkort beginnen met de verstrekking van boosters aan degenen die volledig zijn gevaccineerd, en met de uitbreiding van de vaccinatie tot kinderen en jongeren. De Duitse regering is ook van plan grote hoeveelheden vaccins op te slaan – naar verluidt één dosis per inwoner, ofwel 80 miljoen doses, “als voorzorgsmaatregel”, zo wordt gezegd.[7] Op dit moment kunnen armere landen hopen dat zij een deel van de doses vaccins kunnen bemachtigen die, als gevolg van de aarzelende vaccinatie in Duitsland, ongebruikt zullen blijven en de vervaldatum zullen naderen. Als deze op tijd naar het buitenland kunnen worden verscheept, krijgen de armere landen ook nog iets van Duitsland.

(*) German-Foreign-Policy.com wordt gerealiseerd door een groep onafhankelijke journalisten en sociale wetenschappers die “permanent de hernieuwde pogingen van Duitsland opvolgen om terug een hoge machtsstatus te verwerven op economisch, militair en politiek vlak.”

[1] Zie ook Anna Marriott, Alex Maitland: The Great Vaccine Robbery. The People’s Vaccine Alliance Policy Brief. 29 July 2021.

[2] Zie ook The Pandemic as an Opportunity.

[3] COVID vaccines create 9 new billionaires with combined wealth greater than cost of vaccinating world’s poorest countries. oxfam.org 20.05.2021.

[4] Elena Sánchez Nicolás: Report: Pfizer and Moderna raise vaccine prices for EU. euobserver.com 02.08.2021.

[5] Zie ook Die Welt impfen (III).

[6] Anna Marriott, Alex Maitland: The Great Vaccine Robbery. The People’s Vaccine Alliance Policy Brief. 29 July 2021.

[7] Kim Björn Becker, Christian Geinitz: Schrei vor Glück oder schick’s zurück. Frankfurter Allgemeine Zeitung 31.07.2021.