door Willem Bos, 4 februari 2016

De PvdA is voor het associatieverdrag van de EU met Oekraïne. Dat is logisch, want dat is een door en door neoliberaal verdrag en de PvdA heeft zich al lang geleden tot het neoliberale gedachtegoed bekeerd. Maar de manier waarop de PvdA campagne lijkt te gaan voeren is wel opmerkelijk. Als het eerste stuk van PvdA Europarlementariër Paul Tang maatgevend is zal het een campagne worden met grof verbaal geweld en halve waarheden.

De partij van Diederik Samsom lijkt met het referendum op twee paarden te wedden. Aan de ene kant is er het door voormalig partijvoorzitter en voormalig Europarlementariër Michiel van Hulten geïnitieerde en door de Amerikaanse superspeculant George Soros ¹ gefinancierde initiatief Stem Voor Nederland. Dat is een bont samenwerkingsverband waarin de PvdA-er van Hulten onder voorzitterschap van Joshua Livestro  – voormalig Telegraaf-columnist, gewezen adviseur van Frits Bolkestein en Sarah Palin, en hoofdredacteur van de neoconservatieve  website Jalta  – samen werkt met voormalig Groenlinks Kamerlid Corrine Ellemeet, D66er Eelco Keij en de voormalig Nederlandse ambassadeur in Kiev Pieter Jan Wolthers.

Maar daarnaast zal de PvdA ook een eigen JA campagne gaan voeren. Daarin zal de leider van de  PvdA-delegatie in het Europees Parlement Paul Tang een belangrijke rol spelen. In een opinieartikel op Joop liet hij vast zien dat hij daarbij niet het floret maar de hakbijl gaat hanteren, en dat hij halve waarheden niet uit de weg gaat.

Tang gaat flink tekeer tegen de rechtse tegenstanders van het verdrag. Hij heeft het over ‘het gelal van nationalistische conservatieven, geschreeuw van eurohaters en gebleir van demagogen.’ Helemaal ongelijk kunnen we hem daarin natuurlijk niet geven, maar van een serieus politicus mogen we verwachten dat hij het daar niet bij laat maar ook argumenten vóór het verdrag geeft en daarbij de waarheid spreekt. Helaas is dat niet het geval.

Volgens Tang staat met het referendum ‘de democratie en stabiliteit aan onze buitengrenzen op het spel.’ Want; ‘het samenwerkingsverband geeft Europa de kans om het zelfbeschikkingsrecht van de Oekraïense  bevolking te versterken en de corruptie aan te pakken.’ Dat is natuurlijk mooi, wie kan daar tegen zijn en dat streven staat inderdaad in het verdrag, maar waarom denkt Tang dat het opschrijven van zulke mooie doelstellingen die in werkelijkheid ook maar een stap dichterbij zullen brengen?

Tang vervolgt zijn betoog met de volgende passage: “Ja, een democratisch voorbeeld aan de grens zal Poetin als een graat in de keel zitten omdat hijzelf alle macht naar zich heeft getrokken en een einde heeft gemaakt aan vrije media en onafhankelijke rechters. Hij heeft belang bij een verdeeld Oekraïne, terwijl Europa juist bronnen van instabiliteit wil droogleggen.” Ook dat is  niets meer dan wensdenken. Voor het zelfde geld kan je beargumenteren dat een nauwere band van Oekraïne met de EU, de Russische bevolking en de Russische sprekende bevolking in de Oekraïne en elders,  verder in de armen van Poetin kan drijven. Maar voor argumenten moeten we niet bij Tang zijn.

Drie maal nee

Als antwoord op de ‘machinaties  en verdraaiingen’ van de tegenstanders geeft Tang de antwoorden waar de kiezer wat aan heeft. Met drie nee’s leg hij uit hoe het wel zit. “Nee, het samenwerkingsverdrag rept met geen woord over lidmaatschap. Nee, het samenwerkingsverdrag kost geen extra geld. Nee, het samenwerkingsverdrag is nog geen begin van militaire samenwerking.”

Drie beweringen die net niet de hele waarheid bevatten. Nee, het samenwerkingsverdrag rept niet over lidmaatschap. Dat klopt en het verdrag is ook geen onomkeerbare stap in de richting van EU lidmaatschap, daar is veel meer voor nodig. Maar het verdrag is natuurlijk  wel bedoeld om Oekraïne dichter bij de EU te trekken. De belangrijkste doelstelling van het verdrag is ‘de geleidelijke integratie van Oekraïne in de interne markt van de EU.’ (Art 1 lid 2 d.)

Nee het samenwerkingsverdrag kost geen extra geld. Althans dat hangt er vanaf wat je onder ‘extra’ verstaat. Tang’s vrienden van Stem voor Nederland schrijven daar onder het kopje ‘Het kost wat, maar dan heb je ook wat’ het volgende over. “Samenwerking met Oekraïne kost geld. In handel gaan de kosten immers voor de baten uit. En stabiliteit en veiligheid krijg je ook niet voor niks. Daar is ook al geld voor uitgetrokken door de EU. Maar dit samenwerkingsverdrag gaat Nederland geen extra geld kosten. Het verdrag legt wel verplichtingen op ten aanzien van solide financieel beheer, maar er staat geen verplichting in voor de EU-landen om Oekraïne financieel te ondersteunen.”

Het is natuurlijk van tweeën een. Of het verdrag leidt tot meer stabiliteit en veiligheid, de aanpak van corruptie, en meer moois voor de Oekraïne, zoals Tang beweert, en dan kost dat geld, of dat zijn allemaal alleen maar mooie woorden en dan kan het inderdaad voor niks. Maar: én allerlei verbeteringen én niks kosten, dat bestaat alleen maar in het hoofd van dromers als Tang.

“Nee, het samenwerkingsverdrag is nog geen begin van militaire samenwerking” is het laatste nee van Tang. En degene waarmee hij  de waarheid het meest geweld aan doet. Want wat staat er in artikel 4. F. van het verdrag: “verdere dialoog en meer samenwerking tussen de partijen op het vlak van veiligheid en defensie “.

Het eerste referendum

Voor Tang staat er bij het referendum van 6 april niks minder op het spel dan de democratie in Oekraïne en in Nederland.  Curieus genoeg schrijft hij: “Het eerste raadgevende referendum geeft de kiezers meteen een grote verantwoordelijkheid mee.” Blijkbaar is Tang vergeten dat er in 2005 in Nederland ook een referendum werd gehouden, toevallig ook over Europa en wel over een veel belangrijker zaak dan dit associatieverdrag met de Oekraïne, namelijk over het voorstel voor een Europese Grondwet. Zijn partij voerde toen een campagne voor die grondwet waarbij vooral zijn partijgenoot Frans Timmermans van zich liet horen.

In dat referendum werd die Grondwet door een grote meerderheid (62%) van de kiezers verworpen. Ofschoon voor de voorstanders zoals de PvdA de druiven zuur waren, had men het daar toen ook  over het referendum als een feest van de democratie. Maar dat weerhield de partij er niet van om vervolgens in strijd met haar eigen verkiezingsprogramma – waarin stond dat een nieuw verdrag ter vervanging van de verworpen Grondwet weer aan een referendum onderworpen moest worden – er aan mee te werken dat een nieuw verdrag (het verdrag van Lissabon) met de zelfde inhoud als de grondwet er door werd gedrukt. Dat was het einde van het feest van de democratie. En voor veel kiezers het einde van hun geloof in de democratie als het om Europa gaat.

Het is begrijpelijk dat men bij de PvdA liever niet aan die episode herinnerd wil worden. Maar doen alsof dat referendum nooit plaats heeft gevonden gaat wel wat ver. Tang stelt het nu voor alsof de kiezer met een JA stem niet alleen de democratie hier en in Oekraïne kan redden maar ook het referendum als democratische verworvenheid. “Red het referendum!”, roept hij pathetisch, “Kom in verzet tegen hen die het maar niet serieus willen nemen, zoals er in ook in het VK nog steeds politici zijn die doen of Brexit over olijfkannetjes en slipzooltjes gaat. Democraten moeten door dit soort volksbedrog heen prikken. Anders zal een volgend referendum ook niet serieus genomen worden.” Waarbij hij er maar even over heen stapt dat het juist zijn partij was die het eerst landelijke referendum in Nederland niet serieus nam. Vandaar dat hij liever doet of dat nooit heeft bestaan. Maar er zullen weinig kiezers zijn die niet door dat volksbedrog heen prikken.

Vrijhandelsverdrag

In zijn hele tirade weet Tang vakkundig de kern van het associatieverdrag te omzeilen. In de kern is dit, zoals uit de tekst ook duidelijk blijkt een vrijhandelsverdrag. De enige enig zin in zijn stuk die daar naar verwijst luidt; “Ja, de economie van Oekraïne staat er beroerd voor, maar heeft met een bevolking van 45 miljoen potentie, zodat onze export van 800 miljoen kan groeien.” Dat is de kern van dit verdrag. Liberalisering en privatisering van de Oekraïense economie zodat het Nederlandse en de rest van het West Europese bedrijfsleven daar van kan profiteren. De eerlijke voorstanders van het verdrag zijn daar duidelijk over. Zij hebben het over grote kansen voor Nederlandse ondernemers om zich meester te maken van de fantastische Oekraïense landbouwgronden en spreken over de VOC mentaliteit.

PvdA-er Tang zwijgt daar liever over. Zijn partij heeft al genoeg te stellen met het groeiende verzet tegen die grote handelsverdragen als TTIP en CETA, die PvdA-minister Ploumen er doorheen probeert te krijgen. Nee, dan kan je het beter geheel vrijblijvend hebben over de strijd  tegen de corruptie, en de oligarchie in de Oekraïne. En vooral over het demagogisch gebral van je tegenstanders. Dat bespaart een heleboel argumenten. Vooral handig als je er geen goeie hebt …

P.S. Niet iedereen binnen links is overtuigd van het belang van een linkse NEE-campagne bij het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne. Zie daarover mijn stuk op Grenzeloos, “De Internationale Socialisten en het Oekraïne referendum“.

1. Op de website van ‘Stem voor Nederland’  wordt zedig vermeld dat de organisatie 200.000 euro subsidie gekregen heeft van de Open Society Foundations (OSF). Waar aan toegevoegd wordt: ‘OSF heeft een lange staat van dienst op het punt van het bevorderen van democratie, mensenrechten en de rechtsstaat in Europa.’ Niet vermeld wordt dat dit de stichting is van George Soros. Deze Amerikaanse speculant van Hongaarse oorsprong wordt beschouwd als een van de rijkste 30 mensen op aarde en bezit onder andere het Quantum Fund, formeel gevestigd op de belastingparadijzen Curaçao en de Kaaimaneilanden. In 1992 maakte hij meer dan één miljard pond sterling  winst door speculatie tegen de Britse munt.  In 2005 werd hij in Frankrijk veroordeeld tot een boete van 2,8 miljoen dollar wegens handel met voorkennis in aandelen van de bank Société Générale.