30 november 2023 – Vandaag opent in Doebai de 28^e wereldklimaattop COP28. De 197 landen die het VN-klimaatakkoord (Rio de Janeiro 1992) ondertekend hebben maken er afspraken over te nemen maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en zo de klimaatopwarming te beperken. Een van de belangrijkste agendapunten is de financiering van een klimaatfonds (‘loss and damage fund’) dat ontwikkelingslanden in staat moet stellen om een klimaatpolitiek te voeren. De ontwikkelde landen hadden in 2009 al beloofd om tegen 2020 jaarlijks 100 miljard $ bijeen te brengen, maar zelfs dat bescheiden doel wordt nog steeds niet bereikt. In 2022  kwam men nog maar tot 93 miljard. En zelfs dat cijfer is zeer misleidend. Een OXFAM-studie toont aan dat het deels  gaat om leningen, deels om bedragen die niet relevant zijn als klimaathulp, zodat misschien maar een vierde het eigenlijke doel dient. Bovendien is 100 miljard $ een enorme onderschatting van de noden, die eerder op 300 miljard $ geraamd worden.

Geld is nochtans, zoals steeds, veel meer een politiek dan een financieel probleem. Dat blijkt weer eens als men ziet welke reusachtige bedragen momenteel uitgegeven worden aan bewapening. In 2023 besteden de NAVO-landen 1260 miljard $  aan militaire uitgaven. Die zijn niet alleen verloren voor de klimaatdoeleinden, maar zijn er een regelrechte aanfluiting van. Het verband wordt uitgelegd in een recente studie van Transnational Institute, Stop Wapenhandel en Tipping Point North South,  Climate crossfire – How NATO’s 2% military spending targets contribute to climate breakdown .

De NATO-landen zijn van plan hun militaire budgetten tot minstens 2% van hun BBP op te drijven. Het rapport stelt terecht dat daarvoor geen enkele wetenschappelijke reden bestaat. De NATO verwijst naar de Russische agressie, maar de 2% slogan werd gelanceerd in 2006, toen er van Russische agressie geen enkele sprake was. De dreiging van een klimaatcatastrofe daarentegen berust wel degelijk op stevige wetenschappelijke argumenten, en is een bedreiging voor de veiligheid van honderden miljoenen mensen.

Waar moet het geld voor de nodige klimaatmaatregelen vandaan komen? Als de EU-lidstaten hun militaire uitgaven opdrijven naar 2% van het BBP zal dat een meeruitgave van 1000 miljard € betekenen voor de periode 2021-2028. Een aanzienlijk bedrag, dat zowel voor een echte klimaatpolitiek in de EU zelf als ondersteuning van armere landen zou kunnen aangewend worden.

Maar het financiële is maar één aspect van de westerse militarisering. Het militaire apparaat zelf van de NAVO-landen genereert een aanzienlijke CO2uitstoot , ongeveer twee derden van de totale uitstoot van Frankrijk. En die verhoogde in de voorbije periode met gemiddeld 15 Mt (15 miljoen ton CO2 equivalent) per jaar, wat overeenkomt met jaarlijks 4 miljoen bijkomende auto’s.  Wat de EU betreft krijgt de NATO-bewapeningsrush zelfs een extra juridisch verlengstuk. De ASAP- verordening, waarmee men de Europese munitieproductie wil opdrijven, spoort de lidstaten aan om gebruik te maken van “defensiegerelateerde vrijstellingen” als dat de verwezenlijking van de doelstelling zou vergemakkelijken. “Dat zou met name kunnen gelden voor het recht van de Unie op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid” (overweging 32 van de verordening).

Het rapport toont aan hoe nefast een wapenwedloop is voor het klimaat. Als de NATO de bewapening opdrijft zullen de andere mogendheden dat ook doen, met gelijkaardige gevolgen voor het klimaat. Massale verwoestingen, zoals die in Oekraïne, en ook de uiteindelijke heropbouw, hebben ook een zware prijs voor milieu en klimaat. Daar moeten we in feite ook de indirecte gevolgen aan toevoegen, zoals de massale invoer van Amerikaans LNG op basis van het zeer vervuilende schaliegas, wat op zijn beurt de constructie van tankers en haveninstallaties vereist. Kortom: voor onze veiligheid en die van de andere planeetbewoners is de NATO wel het laatste wat moet versterkt worden.  (hm)