door Angela Klein (*)
7 september 2023

De oorlog in Oekraïne staat op het punt opnieuw te escaleren. Zelfs de modernste westerse gevechtstanks bleken niet de ‘wonderwapens’ zoals ze werden voorgesteld, en nu moeten er gevechtsvliegtuigen en kruisraketten komen met een bereik van 500 km, uitdrukkelijk om de Russische stellingen achter het front te kunnen aanvallen, zoals de regering in Kiev eist.

Ze dringt er verder op aan om met NAVO-materiaal de oorlog op Russisch grondgebied te brengen, met andere woorden om de NAVO-landen direct partij in de oorlog te maken (indirect zijn ze dat al lang). Het gevaar van een nucleaire ontsporing wordt steeds groter.

Waarom doet Duitsland mee aan deze oorlog?

 Zogenaamd verdedigen we niets minder dan onze vrijheid en democratie aan de Dnjepr en die van de halve wereld – alle staten die de VS als hun beschermende mogendheid erkennen of, omdat ze schulden hebben, moeten erkennen. Naar verluidt is dit een daad van pure solidariteit, tenzij men zich laat meeslepen door het idee dat Poetin niet alleen de staatsintegriteit van Oekraïne bedreigt, maar ook die van Polen, de Baltische staten, enzovoort, d.w.z. dat hij oorlog wil met de NAVO. Geen enkele vooraanstaande militair of staatsman heeft dit echter serieus beweerd; het is pure angstzaaierij door de massamedia – de waan die nodig is om mensen het noorden te laten verliezen.

Tot 11 juli 2023 heeft de Duitse regering 22 miljard euro uitgegeven aan hulp voor Oekraïne, 8,8 miljard door het federale ministerie van Financiën, 6,2 miljard door dat van Arbeid en Sociale Zaken, 3,8 miljard door Defensie En 1,2 miljard door het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Daarnaast betaalt Duitsland ongeveer een vijfde van de EU-hulp, die bijna volledig naar militaire aankopen gaat (dit was meer dan 7 miljard in het eerste oorlogsjaar). De kosten voor vluchtelingen zijn niet in de cijfers opgenomen. Met deze ‘hulp’ staat Duitsland op de tweede plaats achter de VS.

Veel hogere kosten worden echter veroorzaakt door de economische schade ten gevolge van de economische oorlog, de enorme stijging van de energieprijzen en de verstoringen in de energievoorziening. Deze worden door het Instituut voor de Duitse Economie geschat op 100 miljard euro voor 2022 en 175 miljard voor 2023. De Duitse Kamer van Koophandel en Industrie spreekt van een gemiddelde last van 2.000 euro per hoofd van de bevolking tegen het einde van 2023 – en natuurlijk zullen de lagere inkomensgroepen de grootste last dragen.

Dit zal niet het einde zijn: De financiële planning voor de middellange termijn voorziet in exorbitante verhogingen van het defensiebudget, die door bezuinigingen in de sociale budgetten moeten worden opgevangen.

Waarmee betalen we?

 De media wijzen graag met de vinger naar de verliezen die de Russische economie lijdt als gevolg van de sancties. Die zijn er ongetwijfeld, en de werkende mensen zullen er ook het meest onder lijden. Maar ook bij ons zijn er economische verliezen, en niet weinig:

Europese bedrijven hebben minstens 100 miljard euro verlies geleden door de verkoop, sluiting of inkrimping van Russische bedrijven als gevolg van de aanval op Oekraïne. Olie- en gasbedrijven hadden de grootste verliezen, maar konden deze overcompenseren door enorme prijsstijgingen, zodat ze eindigden als oorlogsprofiteurs. Een uitzondering is Uniper, waarvan de verliezen werden genationaliseerd.

Op de tweede plaats komt de auto-industrie, die belangrijke fabrieken in Rusland moest sluiten. Ze dreigt nu Duitsland de rug toe te keren als vestigingsplaats, omdat energie hier te duur is geworden. Daarna volgen banken en verzekeringsmaatschappijen, de chemische en farmaceutische industrie (BASF!). Grote verliezers zijn ook de horeca en de detailhandel.

In de winter van 2022 is de Duitse economie als enige van de G7-landen in een recessie terechtgekomen. Zakenkranten achten een economische krimp nog dit jaar voor mogelijk, en ze voorzien een ‘langdurige economische crisis’.

Tot de oorlogsprofiteurs behoren de energie-industrie, graanexporteurs, kunstmestfabrikanten en de beveiligingsindustrie, maar vooral de wapenindustrie. Rheinmetall heeft zijn aandeelwaarde in 2022 meer dan verdubbeld en zijn bedrijfswinst met 20 procent verhoogd. De moordindustrie heeft zich onlangs gepresenteerd als een ‘toeverlaat in de crisis’.

De grootste last van de oorlog wordt echter gedragen door de Oekraïense bevolking. Volgens een rapport van de Amerikaanse militaire inlichtingendienst waren er op 1 maart 2023 17.000 Oekraïense soldaten gedood en 114.000 gewond. Daarvan is een schokkend hoog aantal jonge mannen en vrouwen blijvend verminkt.

Fictie en waarheid

 Beide partijen hebben zich in verschillende opzichten misrekend:

• Poetin had niet verwacht dat zijn opmars naar Kiev op hevig verzet van de bevolking zou stuiten en moet zijn dromen over een regimewisseling in Kiev begraven.
• De NAVO heeft het Russische leger belachelijk gemaakt als achterlijk en niet opgewassen tegen moderne oorlogsvoering. De waarheid is echter dat het Oekraïense lenteoffensief, dat in hoge mate was uitgerust met dure westerse wapens, vast kwam te zitten in de brede Russische verdedigingsgordel, die meer dan 1000 kilometer lang is.
• De sancties moesten Rusland economisch op de knieën dwingen. De waarheid is dat, afgezien van de extra winsten die de olie- en gasindustrie ook daar heeft binnengehaald, de Russische economie volgens het Russische nationale bureau voor de statistiek het afgelopen jaar is gegroeid, terwijl de Duitse economie langzaam in een recessie wegzakt.
• Rusland moest geïsoleerd worden op het gebied van buitenlands en economisch beleid. De waarheid is dat, terwijl de Russische agressie door de meeste staten is veroordeeld, de opkomende economieën die zijn gegroepeerd in de BRICS hebben geweigerd om mee te gaan in de sancties. Op de Oekraïne-top in Jiddah, Saoedi-Arabië, begin augustus, weigerden veel van de 40 aanwezige staatsvertegenwoordigers het tienpuntenplan van Oekraïne voor de terugtrekking van de Russische troepen uit zijn hele grondgebied te steunen.

En economische isolering werd beantwoord met een uitbreiding van de BRICS-ronde (23 staten hebben zich kandidaat gesteld) en plannen om een eigen financiële industrie op te bouwen met een concurrerend wereldwijd kredietsysteem.

Noch Oekraïne noch Rusland hebben hun oorlogsdoelen bereikt – dat is de grimmige waarheid na anderhalf jaar oorlog. Nu kunnen er twee even onverantwoorde beslissingen worden genomen:

• De oorlog wordt naar Russisch grondgebied getransfereerd  – dat zou een oorlogsverklaring van de NAVO aan Rusland zijn en de drempel naar de Derde Wereldoorlog, die dan waarschijnlijk ook met kernwapens zou worden uitgevochten.
• De huidige toestand van ‘no forward and no back’ zal permanent worden, de uitputtingsslag zal voor onbepaalde tijd doorgaan. Voor de Oekraïense bevolking betekent dit een permanente slachting zonder vooruitzicht op substantieel succes. Er is nog maar één optie: het conflict moet worden bevroren zolang het ook politiek niet oplosbaar is. Dat betekent:

Staakt-het-vuren nu!

 De oriëntatie op de terugtrekking van de Russische troepen moet worden voorafgegaan door een staakt-het-vuren.

• De kans op zo’n terugtrekking moet worden vergroot door de verklaarde niet-toetreding van Oekraïne tot de NAVO.
• Geen verdere levering van zware wapens.
• Terugtrekking van alle kernwapens uit Duitsland.
• Humanitaire steun voor de Oekraïense vakbonden en hun families.
• Zonder meer asiel verlenen aan gewetensbezwaarden en deserteurs.
• Solidariteit met de Russische anti-oorlogsbeweging.

(*) Angela Klein is redacteur van Sozialistische Zeitung (SoZ), maandblad en website van de Verein für solidarische Perspektiven. Dit artikel verscheen op 1 september 2023 onder de titel “Sagt Nein! Gedanken zum Antikriegstag”. In de Duitse Bondsrepubliek is de eerste september (Nazi-inval in Polen op 1/9/1939) sinds de jaren ’50 Antikriegstag.
Nederlandse vertaling door Ander Europa. Met dank aan SoZ voor toelating tot publicatie.