De verkiezingen komen eraan, in België wordt het zelfs een electoraal festival (Europees, regionaal, federaal in juni, en gemeentelijk & provinciaal  in het najaar). Wordt het ook een festival van de democratie? Onder de titel “De aftakeling van de welvaartstaat en de dood van de sociaaldemocratie” stuurde een lezer ons zijn bedenkingen.

Theo Aerts
22 april 2024

De laatste 50 jaar heeft de politiek, en meer in het bijzonder de sociaaldemocratie, de capaciteit verloren te denken in termen van het openbaar nut.

In publieke zaken wordt er vandaag de dag gedacht en gesproken in economische termen en zelden of nooit als zaak van het algemeen belang. Politiek wordt niet gedacht in termen van : “is het  goed?”, “is het slecht?” maar eerder “is het efficiënt, brengt het op , levert het een bijdrage aan het BBP?” We stellen ons economische vragen en we praten in economische termen wanneer het over publieke zaken gaat. Kortom we verwachten dat de staat een verdienmodel is. Sinds de diverse financiële en economische crisissen dringt zich de vraag op: ”Heeft het gewone volk ook recht van spreken wanneer het om Staatszaken gaat? Wie heeft de macht in een gezonde democratie, de burger of de kredietverstrekker; de Staat of de Markt?”

Politieke leiders, Europese en nationale, verzwijgen hun antwoord in deze verkiezingsperiode. Hun antwoord luidt immers: “ Goed is wat goed is voor het vertrouwen van de internationale kapitaalmarkten”. Conclusie: niet het volk maar de markten bepalen de politiek.

Alan Greenspan zei het heel duidelijk: door de globalisering is politiek minder relevant. Gevolg: het doet er nauwelijks toe wie aan het hoofd van een regering staat Een uitzondering is misschien de nationale veiligheid; is het daarom zo’n belangrijk item in de verkiezingsstrijd?

De markt die de wereld stuurt, dat was niet het uitgangspunt van de bouwheren van de welvaartstaat, hun uitgangspunt was het wegwerken van de ongelijkheid. Maar vandaag definiëren we een mens door te wijzen op zijn gebreken: hij is arm, hij is kansarm, hij is een illegaal,  hij is …

De arbeidsklasse kwam niet tot stand als een syndicaat van slachtoffers, maar als de enige die waarde schept . De vakbonden hebben een belangrijke rol gespeeld in de lotsverbetering van de werkende klasse, maar hun realisaties en hun verhaal over de kracht van het collectieve wordt weinig of niet overgebracht in ons onderwijssysteem. En … als de konijnen hun geschiedenis niet zelf schrijven, dan doen de jagers het. Dat ervaren wij en onze kinderen in hun geschiedenisboeken. Wanneer maakt de afgestudeerde voor het eerst kennis met de vakbond ?

Het collectieve komt niet meer voor in het scenario van het individualisme. Zelfrealisatie in het gemeenschappelijk belang wordt aangezien als naïef en niet meer van deze tijd. Nochtans: wie bruggenbouwers doodt, vermoordt de toekomst!

Rousseau zei over democratie: “ Pour que la démocratie fonctionne,  elle doit s’assurer que personne n’ait trop pour qu’elle ne puisse acheter l’autre et n’ait trop peu pour qu’on puisse l’achete »  ! [Opdat democratie zou functioneren moet ze ervoor zorgen dat niemand teveel bezit zodat hij anderen zou kunnen kopen, en dat niemand te weinig heeft zodat hij niet gekocht kan worden.]