door Klaus Dräger (*)
8 mei 2023
Bij haar aantreden als voorzitter van de EU-Commissie in 2019 zei Ursula von der Leyen dat ze een ‘geopolitieke Commissie’ zou creëren: “We hebben enorme taken voor ons liggen: Brexit, klimaatverandering, de uitbreiding van het 5G netwerk, de opkomst van het protectionisme en de hervorming van het Europese asielstelsel – om er maar een paar te noemen. Om deze omwentelingen in goede banen te leiden, moet Europa zich verenigen en zich mondialer doen gelden. “Haar doel, zei ze, is het bereiken van ‘strategische soevereiniteit’ voor de EU op gelijke voet met de VS, China en Rusland. Sinds de oorlog in Oekraïne in februari 2022 hebben de EU-grootheden zichzelf overtroffen met modewoorden over het onderwerp geopolitiek. Onlangs werden ook ‘geopolitieke subsidies’ van de EU aangekondigd. Is de EU in staat een wereldmacht te worden? Of is dit slechts wishful thinking van haar leiders? Ik probeer een compacte en zeer ruwe schets te geven van deze kwesties.
EU Global Gateway – Alternatief voor China’s Nieuwe Zijderoute?
Het in 2021 gelanceerde EU Global Gateway Initiative is bedoeld om te concurreren met China’s Nieuwe Zijderoute. De EU (ook gesteund door de G7-landen) wil de groeiende invloed van China (en ook Rusland) onder opkomende economieën en andere landen in het Zuiden beperken. Tussen 2021 en 2027 wordt ongeveer 300 miljard euro uitgetrokken voor digitale systemen, energie en vervoer, gezondheidszorg, onderwijs en onderzoek. De EU-plannen omvatten investeringen in nieuwe spoorlijnen en wegen, een nieuwe onderzeese kabelverbinding om gegevens tussen de EU en Latijns-Amerika te transporteren en het gebruik van ‘groene waterstof’.
Echter: de aangekondigde 300 miljard euro is in wezen samengesteld uit bestaande EU-fondsen voor ontwikkelingshulp, nabuurschapsbeleid, enz. – en samengebundeld om te worden gesleten als een baanbrekend nieuw EU-initiatief. Zoals zo vaak het geval is met EU-propaganda – er is nauwelijks vers geld. China’s lang nagestreefde Nieuwe Zijderoute daarentegen is nu goed voor zo’n 2500 miljard dollar aan projecten over de hele wereld. Daar kan het EU-initiatief (en zelfs de ondersteunende G7-partners van het mondiale Westen) niet aan tippen. De Stuttgarter Nachrichten (26.01.2023) gaf een sarcastisch commentaar op het EU Global Gateway project: “Zelfs in de EU-Commissie zelf lijken de verantwoordelijken nogal ontevreden over de voortgang. Daarom werd enkele maanden geleden in Brussel een bijeenkomst met enkele honderden deelnemers georganiseerd. (…) Het zichtbare resultaat was een brochure op glanspapier waarin in november (2022) verschillende initiatieven werden gepresenteerd. Bijvoorbeeld productie-installaties voor groene waterstof in Namibië en Kazachstan, of een drijvende zonne-energiecentrale in Albanië. Het probleem: alle projecten bestaan tot nu toe alleen op papier.”
EU-China: Verdere economische samenwerking of breuk?
Nog in 2020 wilde de EU onder druk van Angela Merkel een handels- en investeringsovereenkomst met China sluiten (Comprehensive Agreement on Investment, CAI) – die niet kon worden afgerond vanwege de coronapandemie. Het is bekend dat met name Duits kapitaal zwaar investeert in China en dat Duitsland de grootste exporteur van goederen (vooral kapitaalgoederen zoals machines) naar China is. Omgekeerd is de EU de grootste handelspartner en exportmarkt voor China.
De Amerikaanse regeringen (Obama, Trump) hebben daarentegen al vroeg maatregelen genomen om de Amerikaanse economie los te koppelen van China. Zij waren altijd bezig om de economische opkomst van China te voorkomen met economische en militaire strategieën. Biden en de Amerikaanse Senaat roepen op tot ‘preventieve economische sancties’ van het Westen tegen China. Om strengere Amerikaanse sancties te omzeilen overwegen Duitse bedrijven hun vestigingen in China om te zetten in lokale (Chinese) bedrijven. Brussel en Berlijn willen uit voorzorg de economische banden met China verminderen om voorbereid te zijn op een mogelijke escalatie.
EU-Commissievoorzitter von der Leyen intensiveert haar anti-China retoriek en probeert de rijen te sluiten met Biden. Hoewel de EU zich economisch niet volledig van China moet loskoppelen, moet zij haar eenzijdige afhankelijkheid van het Rijk van het Midden op het gebied van strategische goederen en diensten drastisch verminderen (de-risking).
De Franse president Macron pleit daarentegen voor een onafhankelijk China-beleid van de EU dat onafhankelijk van de Verenigde Staten een evenwicht nastreeft. Tijdens zijn staatsbezoek aan China (samen met von der Leyen) even voor Pasen 2023 werden ongeveer 50 economische projecten van Franse bedrijven met China afgesloten. Daarnaast pleitte Macron voor een onafhankelijke positie in de kwestie Taiwan. Na afloop was er een storm van kritiek van leden van de Duitse Bondsdag (van de CDU/CSU en de SPD), en ook van enkele EU-regeringen. De zo vaak vernoemde Frans-Duitse tandem liep averij op. De tegenstellingen binnen de EU met betrekking tot het China-beleid worden nu openlijk blootgelegd.
De wereldwijde aspiraties van de EU om hulpbronnen en nieuwe markten veilig te stellen
Al enige tijd dringt de Duitse kanselier Olaf Scholz er bij de regeringen van de Latijns-Amerikaanse landen op aan om eindelijk de overeenkomst tussen de EU en Mercosur, waarover al ongeveer 20 jaar wordt onderhandeld, te sluiten. Hierdoor zouden Europese bedrijven toegang krijgen tot een markt van 265 miljoen mensen binnen 10 jaar, waarbij 90 procent van de tariefbarrières geleidelijk zouden worden afgebroken. Het zou de grootste vrijhandelszone ter wereld zijn. Vanuit het oogpunt van Duitse bedrijven zou dit kunnen helpen om de afnemende zakelijke kansen die zij hebben verloren als gevolg van het gezamenlijke westerse sanctiebeleid tegen Rusland ruimschoots te compenseren.
De Duitse en Europese Groenen staan hier voor een probleem. Voorheen hadden zij het Mercosur-akkoord altijd afgewezen – omdat het geen waarborgen biedt tegen de ontbossing van het Amazonegebied, de teelt van genetisch gemodificeerde soja, de export van goedkoop rundvlees, de excessieve groei van de extractie-economie (goud en andere grondstoffen), enzovoort.
De Duitse Groenen rekenen daarom op onderhandelingen over een klimaatbeschermende aanvullende overeenkomst met de Braziliaanse president Lula da Silva. Om hierover poolshoogte te nemen werden de Duitse minister van Landbouw Cem Özdemir en minister van Economie Robert Habeck op missie gestuurd naar Latijns-Amerika. De Duitse regering beloofde steun voor het behoud van het regenwoud en ook voor de geleidelijke afbouw van steenkool in Colombia. In het Braziliaanse Amazonegebied begroette Habeck een bijeenkomst van inheemse gemeenschappen met de woorden: “Ik ben Robert, dit is Cem, en wij zijn ministers in de Duitse regering – vergelijk het met jullie stamhoofden, maar wij komen uit een ander land.” Habeck’s toespraak tot de inheemse gemeenschap staat haaks op de woke-etikette en de politieke correctheid die door de Duitse Groenen thuis zo gecultiveerd worden. Het klinkt eerder als een paternalistische, zo niet ‘groene’ neokolonialistische benadering.
Met de escalatie van de oorlog in Oekraïne, het westerse sanctiebeleid en de wereldwijde gevolgen daarvan probeert vooral de Duitse ‘verkeerslichtcoalitie’ (SPD, Groenen, Liberalen) de handels- en economische betrekkingen met andere landen in de wereld te diversifiëren. Eenzijdige afhankelijkheden moeten worden vermeden. Het gaat steeds om de toegang tot grondstoffen (bijv. zeldzame aardmetalen, lithium voor batterijen voor elektrische auto’s, enz. Daartoe wordt intensief onderhandeld met landen als Brazilië, Colombia, Chili en Argentinië in Latijns-Amerika, maar ook met bijvoorbeeld Marokko. Het is echter de vraag of hieruit concrete en tastbare projecten zullen volgen. Zo streefde de Duitse regering naar een windparkproject in Chili, voor de productie van e-brandstoffen en waterstof. De Chileense regering hield dit tegen en nationaliseerde ook haar lithiumvelden.
De Duitse regering wil ook meer zaken doen met India, Indonesië, Afrikaanse en Zuidoost-Aziatische landen – om daar een voet tussen de deur te krijgen als tegenwicht tegen China. Het gaat daarbij vooral om bilaterale onderhandelingen. Duitse consortia leiden projecten en aanbestedingen, en deze worden gepusht in concurrentie met projecten uit andere EU-landen (bv. Frankrijk, Spanje, Italië). Dit patroon is bekend; sinds de oorlog in Oekraïne is er sprake van een echte Duitse koopwoede om Russisch gas te vervangen door gas uit andere bronnen (VS, Qatar, Noorwegen). Het gaat er altijd om dat Duitsland het leeuwendeel van de grondstoffen, energie en zakelijke mogelijkheden veilig stelt. De bekende neoliberale concurrentie tussen regeringen van natiestaten in het belang van het respectieve binnenlandse kapitaal blijft een karaktertrek van de EU.
Geopolitieke subsidies van de EU tegen Biden’s IRA?
De EU maakt zich grote zorgen over de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA). Dit is een investeringsprogramma van 374 miljard dollar ter bevordering van elektrische mobiliteit, toekomstgerichte industrie en ter beperking van de klimaatverandering. De subsidies en kredieten in de wet zijn gekoppeld aan clausules inzake lokale inhoud, d.w.z. producten en diensten die in de VS worden gemaakt. De EU vreest dat Europese bedrijven hierdoor hun activiteiten naar de VS zullen verplaatsen. Commentatoren waarschuwen voor een uittocht van ‘groene’ technologiebedrijven en zelfsvoor een de-industrialisatie van Europa. De plannen voor een EU Green Deal zouden ernstige schade kunnen oplopen, zeggen ze.
Er waren verschillende onderhandelingsrondes (Macron, Scholz, von der Leyen) hierover met Biden, en er kwam een zekere convergentie van standpunten tussen de EU en de VS. Het grootste twistpunt werd echter uit de weg gegaan: de gelijkheid van de EU met andere handelspartners. Zo mogen Amerikaanse subsidies alleen blijven gaan naar bedrijven die zich in de Verenigde Staten vestigen. Op 1 februari 2023 presenteerde de Europese Commissie haar “Green Deal Industrial Plan” als Europees antwoord [Zie ook hier – Noot van de vertaler]. Zij stelt onder meer geopolitieke subsidies voor. Deze zijn bedoeld om bedrijven aan te moedigen binnen de EU te blijven investeren.
Voor deze geopolitieke subsidies komt aanvankelijk echter geen vers geld. In plaats daarvan worden de EU-regels voor staatssteun afgezwakt. In de toekomst zouden de lidstaten grote bedragen mogen uitgeven wanneer bedrijven anders buiten de EU zouden investeren. Onder bepaalde voorwaarden kunnen zij hetzelfde bedrag aan staatssteun verlenen als het bedrijf buiten de EU zou ontvangen. Frankrijk en Duitsland kunnen zich deze subsidies veroorloven, maar de kleinere EU-landen niet.
In de zomer van 2023 wil de Commissie voorstellen op tafel leggen voor een nieuw, en mogelijk met leningen gefinancierd ‘soevereiniteitsfonds’ om middelen vrij te maken voor het Green Deal-industrieplan. De voorstellen van de Commissie zijn zeer omstreden in de EU.
De overkoepelende organisatie van de Duitse vakbonden (DGB) steunt zowel de IRA van Biden als de plannen van de EU-Commissie. Zij waarschuwt voor een subsidiewedloop tussen de grote economische blokken en een wederzijdse afroming van internationaal mobiele bedrijven en investeerders. Bij de noodzakelijke transformatie naar klimaatneutraliteit zouden internationale afspraken tussen grote economische gebieden (VS, EU, China, enz.) nodig zijn om een dergelijk scenario te voorkomen. Een dergelijke coöperatieve aanpak zou wenselijk zijn – maar is die realistisch in de huidige internationale context van toegenomen geopolitieke rivaliteit?
De opschudding rond de Amerikaanse IRA – en de Europese reactie (bv. de door de EU-Commissie voorgestelde Wet kritieke grondstoffen (Critical Raw Materials Act) ) – illustreert dat de wereldwijde concurrentie om een aandeel in de zogenaamde ‘technologieën van de toekomst’ snel aan kracht heeft gewonnen. Ook andere landen (Canada, China, Japan) positioneren zich in dat opzicht voor de mondiale race om grondstoffen. Zoals altijd het geval is geweest met kapitalisme en imperialisme: we leven in een wereld van ‘dog-eat-dog’, niet van internationale samenwerking voor een ecologische en sociale rechtvaardige overgang.
EU – een onafhankelijke militaire wereldmacht?
Tijdens het Trump-tijdperk heeft de EU zich ten doel gesteld een onafhankelijke economische en militaire wereldmacht te worden op gelijke voet met de Verenigde Staten, China en Rusland. Macron en von der Leyen kondigden aan een Europees leger te willen oprichten. De EU is al lang een wapenunie. De lidstaten beloofden regelmatig hun militaire budgetten te verhogen, te investeren in defensieonderzoek en steeds moderner materieel aan te schaffen. De Permanente Gestructureerde Samenwerking (PESCO) was bedoeld om de militaire capaciteiten van de deelnemende EU-staten meer te bundelen, en het Europees Defensiefonds (EDF) moest extra investeringen in de bewapeningssector stimuleren. De uitvoering van deze plannen verliep nogal traag.
Met de oorlog van Poetin tegen Oekraïne is de situatie voor de EU drastisch veranderd. De EU volgt blindelings de strategie van de NAVO en van de Amerikaanse president Joe Biden, inclusief de uitbreiding van de NAVO naar het noorden (Finland, Zweden). Ook de Franse president Macron sluit naadloos aan bij de oorlog in Oekraïne – eerder had hij de NAVO bekritiseerd als ‘hersendood’. De economische oorlog tegen Rusland wordt uitgebreid met steeds meer sanctiepakketten van de EU en de VS. Nu stelt de EU plannen op om derde landen te treffen met economische sancties als ze zich niet houden aan de westerse sancties tegen Rusland, of een plotselinge stijging van de handel in verboden goederen niet kunnen verklaren. Een dergelijk mechanisme zou een eerste stap zijn in de richting van zogenaamde secundaire of extraterritoriale sancties – een praktijk die reeds door de Verenigde Staten wordt toegepast, maar tot dusver niet door de EU.
De uitvoering van de sanctieregeling van de EU tegen Rusland lijkt echter inefficiënt. Volgens een Zwitserse studie heeft slechts 9 procent van de westerse bedrijven zich werkelijk uit Rusland gedesinvesteerd. Anderzijds treffen de gevolgen van dat sanctieregime de bevolking van Europa en die van het Zuiden veel meer dan die van Rusland.
Naar een Europese oorlogseconomie?
Met de recente Oekraïense drone- en raketaanvallen op Sebastopol is de Krim nu een oorlogsdoelwit geworden. Er zijn ook undercover sabotageoperaties door Oekraïense troepen die treinen opblazen en infrastructuur dieper in Russisch gebied treffen. Ook het Russische leger valt diep in Oekraïne aan met raketten en drones. De oorlog escaleert.
Van de kant van de EU vinden nu massale leveringen van wapens en munitie aan Oekraïne plaats om het land in staat te stellen de overwinning op het slagveld te behalen en de door Rusland bezette gebieden te heroveren. Bovendien worden honderden miljoenen uitgegeven om de Europese productie van munitie te versnellen. Dit betekent dat Brussel nu volledig betrokken is bij de opbouw van een oorlogseconomie, en de EU-Commissie plant verdere stappen in die richting. De commissarissen Thierry Breton (interne markt) en Josep Borell (de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid) bevorderen al geruime tijd een dergelijke verschuiving. Het opbouwen van een oorlogseconomiemodel in de EU gaat niet alleen over Oekraïne, maar ook over Afrika.
Afgezien van dergelijke overdreven verklaringen van de EU-Commissie is het duidelijk dat het onafhankelijke vermogen van de EU om te controleren en op te treden afneemt. Zij gedraagt zich steeds meer als een onderdanige volgeling van het Amerikaanse imperium. Seymour Hersh’s onderzoek naar de aanslagen op de Nordstream 1 & 2 gaspijpleidingen – de VS en Noorwegen zaten erachter – wordt afgedaan als een complottheorie van een ouder wordende onderzoeksjournalist. Alternatieve hypotheses – de aanvallen zouden zijn uitgevoerd door een zeilboot met een bemanning van zes personen – worden nu ook in twijfel getrokken door westerse regeringen en hun mainstream media.
De regeringen van Zweden, Denemarken en Duitsland houden hun respectieve onderzoeksresultaten als staatsgeheimen achter. Het Duitse parlementslid Andrej Hunko (DIE LINKE) reageerde hierop als volgt: “Onze oproep voor een internationaal onderzoeksteam van de VN wordt niet gesteund door de regeringspartijen hier. Zij zeggen dat we ons eigen onderzoek zullen doen met onze eigen procureur-generaal. (…) In het algemeen zou ik zeggen dat Duitsland een rechtsstaat is. Maar als er belangen op hoog niveau zijn, zoals in sommige delicate historische situaties ook in Duitsland, moeten we deze staatsinstellingen niet altijd voor 100 procent vertrouwen.”
Als de hypothese van Hersh klopt kan men zich afvragen: wat zou een Amerikaanse regering hebben gedaan, als Duitsland of de EU Amerikaanse energie-infrastructuur had gesaboteerd? Maar voor de EU en Duitsland is de transatlantische solidariteit, de eenheid van de NAVO nu belangrijker, dus: bek dicht. En maar mooitjes fracking gas kopen uit de VS, dat vier keer zo duur en ecologisch schadelijker is dan het aardgas uit Rusland.
Verdere uitbreiding van de EU naar het oosten zal de dominantie van de VS over Europa versterken
Oekraïne kreeg inderhaast de status van kandidaat-lidstaat van de EU. Kanselier Olaf Scholz en Commissievoorzitter von der Leyen pleiten voor een snelle toelating van de staten van de Westelijke Balkan en Oekraïne, Moldavië en Georgië tot de EU. Hun ‘GreaterEUrope’-project valt samen met de bekende NAVO-strategie voor uitbreiding naar het oosten. Maar het Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy speculeert al over een federatie van Polen met Oekraïne: “De Pools-Oekraïense unie zou het tweede grootste land in de EU worden en waarschijnlijk de grootste militaire macht, en een meer dan voldoende tegenwicht bieden aan de Frans-Duitse tandem.”
Het is in ieder geval duidelijk dat de Poolse regering, samen met enkele Oost-Europese partners, de VS strikt volgt in haar buitenlands beleid en de VS met succes onder druk heeft gezet met haar eisen voor de levering van gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne. Ondertussen moeten MiG-29 gevechtsvliegtuigen van Sovjetontwerp uit voormalige DDR-voorraden door Polen aan Oekraïne worden geleverd. De Duitse minister van Defensie Pistorius heeft hiervoor toestemming gegeven. De militaire escalatiespiraal in de proxy-oorlog tussen Rusland en de NAVO in Oekraïne gaat door. Het leger van Poetin heeft ook de raket- en drone-aanvallen opgevoerd die diep in het Oekraïense grondgebied ingrijpen.
Biden gebruikt dit echter om de rest van de EU voor zich uit te drijven en de toch al kwetsbare Frans-Duitse tandem verder te verzwakken, en om alle pogingen tot ontspanning of diplomatieke oplossingen (bevriezing van het militaire conflict, een staakt-het-vuren, bescheiden doelstellingen om meer doden en verwoesting te voorkomen) te blokkeren. De strategie van Biden bestaat erin ‘Nieuw Europa’ (EU-Oost-Europa) tegenover ‘Oud Europa’ (Frankrijk, Duitsland, Benelux) te plaatsen – zoals George W. Bush eerder deed bij de gelegenheid van de tweede Irak-oorlog in 2003. Met de toetreding van Oekraïne, Moldavië en Georgië tot de EU zouden krachten binnen een uitgebreide EU worden versterkt die erop gebrand zijn de Amerikaanse dominantie over Europa te consolideren. Scholz’ kennelijke berekening dat Duitsland zijn dominantie in de EU zou kunnen veiligstellen als bemiddelaar tussen een verzwakt Frankrijk en een opkomend Polen/Oost-Europa – is naar mijn mening op zand gebouwd.
De VS en de NAVO hebben onlangs groen licht gegeven voor het door het Westen gesteunde lente-offensief van Oekraïne tegen de Russische bezetters. Als het succesvol is, kan er ook onderhandeld worden, zeggen ze. De VS hebben ernstige twijfels over het succes van het Oekraïense lente-offensief, zoals ook blijkt uit de Pentagon Leaks. Kiev zelf heeft de verwachtingen zelfs getemperd. Overigens laten de Pentagon Leaks ook zien dat de Amerikaanse regering haar westerse partners blijft bespioneren – net zoals bij de eerdere onthullingen van WikiLeaks/Edward Snowden over de wereldwijde surveillance operaties van NSA, CIA etc.
Eric Bonse (de Brusselse correspondent van het Duitse dagblad ’taz’, en auteur van de blog ‘Lost In EU’ vraagt zich terecht af: “Waarom zou Rusland hierin meegaan? Zodra Oekraïne de overhand krijgt, zal het verder willen opmarcheren richting overwinning. En als Rusland moet vrezen voor de Krim, zal de oorlog escaleren. Want deze regio, met de haven van Sebastopol, heeft een vergelijkbaar strategisch belang voor Rusland als Pearl Harbor had voor de VS in de Tweede Wereldoorlog. (…) Het feit dat de VS en de NAVO hier in 2021 grote zeemanoeuvres hielden en de invasie van de Krim repeteerden, was voor het Kremlin waarschijnlijk een belangrijke reden om tot oorlog over te gaan. Let wel, de westerse manoeuvres kwamen vóór de Russische invasie!”
En nu: Duitsers naar het front?
In een eerder artikel citeerde ik de Amerikaanse econoom Thomas Palley over zijn kritische evaluatie van de ‘stuurloosheid’ en ‘onsamenhangende geopolitiek’ van de EU. Dit is waar, maar misschien te zacht uitgedrukt als analyse voor de huidige omstandigheden.
Zoals Eric Bonse onlangs opmerkte:
“In feite zijn er geheel verschillende scenario’s denkbaar. Bij ernstige problemen in Oekraïne zou Polen direct in de oorlog kunnen ingrijpen. Als Kremlinleider Poetin met kernwapens zou dreigen, is zelfs een verwoestende klap door de NAVO denkbaar. (…) Het sprookje van een sterk Oekraïne dat Rusland gewapenderhand naar de onderhandelingstafel dwingt, wordt blijkbaar alleen in Duitsland geloofd. Het is nodig om de steeds grotere Duitse betrokkenheid bij de oorlog te rechtvaardigen…”
In een lang artikel op NLR Sidecar speculeert de internationaal gerenommeerde Wolfgang Streeck over mogelijke scenario’s over hoe de Oekraïne-oorlog zou kunnen eindigen:
“Er lijkt sprake te zijn van een gezamenlijke poging van de Verenigde Staten en de NAVO om Duitsland in de oorlog mee te slepen, in een steeds prominentere en actievere hoedanigheid. Het afgelopen jaar hebben andere Europese landen geleerd hoe ze Duitsland een duwtje in de rug kunnen geven, zodat ze zelf aan de zijlijn kunnen blijven staan (Nederland) of hun belangen met meer kans op succes kunnen nastreven (Polen en de Baltische staten).”
En verder:
“Een mogelijke rol waarin Duitsland zou kunnen groeien is die van een bevoorrechte politieke en militaire onderaannemer van de Verenigde Staten. De publieke vernedering in de Nord Stream en Leopard 2 episodes moeten doen inzien dat, om te voorkomen dat er met de VS wordt gesold, Duitsland bereid moet zijn om Europa namens hen te leiden, waarbij het orders van Washington ontvangt via Brussel, niet het Brussel van de EU, maar dat van de NAVO. Een visueel beeld van zulke opkomende commandolijn krijgt men in de ordening van de stoelen op de Ramstein conferenties, met de Verenigde Staten, Oekraïne en Duitsland aan het hoofd van de tafel. In deze evoluerende rol zou Duitsland worden belast met zowel het bij elkaar schrapen als het betalen van alle wapens die de Oekraïense strijdkrachten nodig menen te hebben voor hun eindoverwinning – met het risico, mocht die overwinning uitblijven, dat niet de Verenigde Staten maar Duitsland schuldig wordt bevonden aan incompetentie, lafheid, gierigheid, en natuurlijk: sympathie voor de vijand.”
Tot slot:
“Tijdens de Boxeropstand in 1900 was het Europese Expeditiekorps onder leiding van Sir Edward Hobart Seymour, admiraal van de Royal Navy, op weg van Tientsin naar Peking. Vlakbij zijn bestemming stuitte het op hevig Chinees verzet. Op het moment van de grootste nood gaf admiraal Seymour aan de commandant van het Duitse contingent, Kapitän zur See von Usedom, het bevel: “De Duitsers naar het front!”. De Duitse militaire traditie beschouwt deze episode met trots, als een moment van opperste internationale erkenning voor haar dapperheid.”
Dus – Duitsers naar het front? Momenteel misschien niet zo’n realistisch perspectief – maar wie weet? Als men kijkt naar de steun van Duitsland aan Oekraïne in de oorlog (aanvankelijk het leveren van helmen, geweren, ‘defensieve’ tanks, Leopard 2 tanks, akkoord voor gevechtsvliegtuigen etc.) ziet men een steeds escalerende spiraal… Zie ook Streecks meer recente stuk over deze ontwikkelingen.
Tot slot, wat de EU betreft: zij is geen partij in het grote mondiale gokspel. Een rationele waarnemer ziet overduidelijk de interne conflictlijnen als het op geopolitiek aankomt. Merkel’s droom van een door Duitsland gedomineerde Europese Unie deed het misschien wel tijdens de financiële crisis van 2007-2009 en de Griekse crisis, maar vandaag?
(*) Klaus Dräger was lange tijd politiek adviseur werkgelegenheid en sociale zaken voor de linkse fractie in het Europees Parlement (GUE/NGL). Hij is nu gepensioneerd en woont in Keulen, Duitsland.
Dit artikel is een bijgewerkte en uitgebreide versie van een korter stuk voor het Duitse magazine “Z” (Zeitschrift Marxistische Erneuerung; ZME; Z) . De kortere Duitse versie zal in druk verschijnen in Z 134 (juni 2023).
We danken de auteur voor toelating tot vertaling en publicatie.
Dit is een voortreffelijke overzichtsartikel over hoe de EU in concurrentie met de VS en China de ambitie heeft een imperialistische wereldmacht te worden. Onder een overvloed aan prachtige woorden worden diverse militaristische en imperialistische projecten c.q. initiatieven op EU geformuleerd.